Και ξαφνικά φάνηκε μπροστά μας ένας μαύρος κύκνος, η απόλυτη έκπληξη, κάτι εκτός τόπου και χρόνου, κάτι που ήταν πέρα από τις «φυσιολογικές μας προσδοκίες».

Οι περισσότεροι περιμένουμε να δούμε όλους τους κύκνους άσπρους, επειδή αυτό μας λέει η εμπειρία μας, επειδή αυτό θέλουμε.

Ομως τι είναι ένας μαύρος κύκνος;

Ενας μαύρος κύκνος είναι εξ ορισμού μία έκπληξη και ξαφνικά όλοι αρχίσαμε να αναζητούμε ερμηνείες για την απροσδόκητη εμφάνισή του.

Στην ουσία πρέπει να αρχίσουμε να μαθαίνουμε να περιμένουμε το απροσδόκητο, γιατί πολλά από όσα συμβαίνουν στην ιστορία προέρχονται από τη δυναμική του μαύρου κύκνου, πράγματα πολύ ισχυρά, που εμφανίζονται ξαφνικά και απροσδόκητα. Οι δε επιδόσεις μας στην πρόβλεψή τους είναι τελικά μάλλον απογοητευτικές.

Τελικά ποιος νικάει; Ο καλύτερος από τους ντοπαρισμένους ή ο καλύτερα ντοπαρισμένος, ήρθε η σειρά των Υπερανθρώπων; Και η διάχυτη εντύπωση ότι «αδικούμαστε», η παγκόσμια συνωμοσία;

Θαμπώσαμε την οικουμένη ή η ρητορική για το «ευ αγωνίζεσθαι» θάμπωσε στα αναβολικά;

Στη μεθοδολογία έχουμε κάποιο μηχανισμό που τον ονομάζουμε «εκ των υστέρων αντίληψη», νομίζοντας πως έτσι θα καταλαβαίνουμε.

Εχουμε το κακό συνήθειο να ανακαλύπτουμε «νόμους» στην ιστορία και στην ουσία απλά προσαρμόζουμε σε αυτήν τα γεγονότα και εμείς επινοούμε τις σχέσεις ανάμεσά τους.

Μοιάζουμε με οδηγούς που μολονότι κοιτάζουν στον πίσω καθρέφτη του αυτοκινήτου είναι πεπεισμένοι πως κοιτάζουν μπροστά.

Γιατί άραγε είμαστε τόσο γυμνοί μπροστά στο απροσδόκητο;

Και ξαφνικά το απροσδόκητο, η τραγωδία των ηρώων και των λαϊκών ινδαλμάτων, η απερίγραπτη εθνική ντροπή, το μείζον ολίσθημα των ιθυνόντων ή μήπως η αναπότρεπτη εξέλιξη των πραγμάτων;

Και ξαφνικά εμφανίστηκαν οι μαύροι κύκνοι, με το αθλητικό θέαμα που μετεξελίχθηκε σε μείζον βιομηχανικό και επικοινωνιακό αντικείμενο, με τη βιοτεχνολογική παρέμβαση στο πρωταθλητικό DNA, με τους βιονικούς πρωταθλητές με τα αναβολικά σκευάσματα, με τα σύγχρονα αυτά προϊόντα βραχείας διάρκειας, που δεν θα ανιχνεύεται εύκολα.

Και ξαφνικά αρχίσαμε τα μαθήματα αυτογνωσίας, γιατί οι μαύροι κύκνοι, ο κάθε μαύρος κύκνος, έχει ακραίες συνέπειες.

Αν μπορούμε να προβλέψουμε κάτι το επικίνδυνο το πιθανότερο είναι να μην συμβεί. Δεν μπορούμε να μάθουμε από αυτούς εύκολα.

Εν πάσει περιπτώσει η άμυνα μας, η μοναδική άμυνα που υπάρχει σε όλους τους μαύρους κύκνους, είναι η γνώση (για να παραφράσουμε τον Κιρκεγκόρ «η ιστορία τρέχει μπροστά, αλλά εμείς την κοιτάζουμε προς τα πίσω» και ίσως το μόνο πράγμα που μπορούμε πια να κάνουμε είναι να ζητήσουμε ένα νέο σημείο ισορροπίας).

Οφείλουμε να διατηρήσουμε σταθερές αξίες που γνωρίζουμε, όπως λόγου χάρη η ειλικρίνεια και η αξιοπρέπεια, χωρίς άλλες υποκρισίες. Εκεί όπου στην εποχή μας το τέλος των ιδεολογιών ίσως άφησε καμένη γη, η λύτρωση μπορεί να έρθει μόνο κάτω από τη σημαία της αξιοπρέπειας.