Από την ομιλία του Παναγιώτη Δέγλερη «ΝΑΥΤΙΛΟΣ - Μια πρόκληση για συνεργασία» (Στα πλαίσια της υποχρέωσης ενημέρωσης του επιβατικού κοινού, που καθιερώνεται, για πρώτη φορά, με το Ν. 2932/ 2001) στις 24 Νοεμβρίου 2002, στα πλαίσια συμμετοχής του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά στο «MONEY SHOW ΠΕΙΡΑΙΑ».
Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε
Συμμετέχοντας με την προτροπή του Αγαπητού φίλου και Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά κ. Κ. Πεταλά σε ένα οικονομικού χαρακτήρα διήμερο συμπόσιο, σαν αυτό που φιλοξενεί το Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά, προσπάθησα να δώσω και το οικονομικό στίγμα ενός σύγχρονου ναυτιλιακού θέματος, που θα ξεφύγει από τα αυστηρά νομικά πλαίσια, μιας εισήγησης γιατί απευθυνόμαστε κυρίως σε μη νομικούς.
Πριν εξετάσω την ουσία του προγράμματος «ΝΑΥΤΙΛΟΣ», που είναι το θέμα της δικής μου σημερινής εισήγησης, επιτρέψτε μου να σας αναφέρω μόνο μία φράση, που υπάρχει στο νέο νόμο της "απελευθέρωσης" της ακτοπλοΐας, από τον οποίο προέρχεται όλη αυτή η διαδικασία, σχετικά τόσο με το πρόγραμμα αυτό, όσο και με την υποχρέωση ενημέρωσης του επιβατικού κοινού, όπως στον υπότιτλο της εισήγησης έχω καθορίσει.
Α. Στον καινούργιο λοιπόν νόμο, τον Ν. 2932/2001 και ειδικότερα στο άρθρο 4 § 7 υπάρχει μία κρίσιμη φράση, η οποία ορίζει ότι ο πλοιοκτήτης υποχρεούται να εκτελεί τα δρομολόγια, σύμφωνα με τους όρους των παραπάνω πράξεων και τις λεπτομέρειες του σχετικού νόμου και συνεργαζόμενος με την αρμόδια λιμενική αρχή και τον Οργανισμό Διοίκησης του Λιμένα οφείλει να τα ανακοινώνει δημόσια με κάθε πρόσφορο μέσο και να πληροφορεί έγκαιρα το κοινό, σχετικά με την εκτέλεσή τους.
Ειδικότερα επί λέξη ορίζει: «Ο πλοιοκτήτης υποχρεούται να εκτελεί τα δρομολόγια σύμφωνα με τους όρους των ανωτέρω πράξεων και συνεργαζόμενος με την αρμόδια λιμενική αρχή και τον οργανισμό διοίκησης του λιμένα, να τα ανακοινώνει δημόσια με κάθε πρόσφορο μέσο και να πληροφορεί εγκαίρως το κοινό σχετικά με την εκτέλεσή τους, το αργότερο εντός δεκαπέντε ημερών....».
Ας δούμε όμως την ανάλυση αυτού του άρθρου που εμπεριέχει την μαγική λέξη, με την οποία όλο το συμπόσιο από χθες ασχολείται και που δεν είναι άλλη από τη λέξη "συνεργασία", η οποία επιστημονικά έχει το λεγόμενο "επιστημονικά παράδοξο", γιατί ο ίδιος ο νόμος υποχρεώνει αυτούς που θα πρέπει να ανταγωνιστούν, αυτοί οι ίδιοι να πρέπει και να συνεργαστούν.
Εδώ λοιπόν πρέπει να παλέψουμε καταρχήν με κάποια "στερεότυπα" που όλοι έχουμε. "Απελευθέρωση" δεν σημαίνει ότι από αύριο ή από τον Νοέμβριο που θα εφαρμόζεται πλέον ο νόμος, θα πρέπει να βγούμε όλοι (μεταφορικά) με τα "περίστροφα" στους δρόμους.
Αντίθετα η "απελευθέρωση" είναι ένα πλαίσιο, μέσα στο οποίο καλείται η Ελλάδα, σε αυτά τα βήματα του αναγκαίου "εκσυγχρονισμού", που κάνει και στον τομέα της Ναυτιλίας, να παλέψει με τους καινούργιους κανόνες της αγοράς και να "συνεργαστεί" - να καθιερώσει συνεργασίες σε όλο αυτό τον κλάδο της οικονομίας.
Πρέπει να συνεργαστούν τόσο οι πλοιοκτήτες μεταξύ τους, όσο και με τους Οργανισμούς Λιμένων γιατί:
Γιατί πρέπει να ενημερώσουν έγκαιρα το επιβατικό κοινό.
Να λοιπόν και μια καινούργια υποχρέωση, η οποία έρχεται να προστεθεί στους πλοιοκτήτες, η οποία είναι και το "κριτήριο" που "εξομαλύνει", που ομαλοποιεί αυτή την αντίθεση του επιστημονικά "παράδοξου".
Άρα όπως κάθε νομοθέτημα, όπου έχουμε μια τομή, μια αλλαγή και αυτό ισχύει σε όλες τις επιστήμες, παρατηρούμε αρχικά λειτουργικές αντιφάσεις ή το λεγόμενο "επιστημονικό παράδοξο".
Και επιτρέψτε μου να δώσω κάποιο παράδειγμα επιστημολογικού χαρακτήρα:
Ⅰ. Οι «ρωγμές» σε κάθε συνθήκη είναι ικανές να φωτίσουν τις τόσο συχνές σε μεταβατικές περιόδους διαπιστούμενες «αντιφάσεις» και τα «επιστημονικά παράδοξα».
Οι νέες κάθε φορά ρυθμίσεις αλλά και ένα μεγάλο πλαίσιο διαρθρωτικών ή και διορθωτικών παρεμβάσεων σε "στρεβλώσεις" δεκαετιών, δεν είναι αδικαιολόγητη αλλά αντίθετα επιτακτική πλέον ανάγκη (παρά τις ανομολόγητες και ηθελημένες ή όχι καθυστερήσεις).
Ⅱ. Η επιχειρούμενη "απελευθέρωση" σε πολλούς τομείς και δραστηριότητες της κοινής ζωής, με τη κατάργηση ποικιλώνυμων εμποδίων, δεν συνεπάγεται ότι θα ακολουθηθεί από μια νέα περίοδο άκρατου ανταγωνισμού και αγώνα μέχρις εσχάτων, αλλά αντίθετα από ένα νέο πλαίσιο, που περιλαμβάνει ακόμα και την υποχρέωση για συνεργασίες, που ιδιαίτερα στη προηγούμενη περίοδο, του ατελείωτου κρατικού "νεποτισμού" ήταν αδιανόητη.
Ⅲ. Μα είναι δίκαιο; Δεν είναι παράδοξο και αντιφατικό; Είναι αυτό που σε όλες τις επιστήμες ακόμα και στις ανθρωπιστικές - κοινωνιολογικές η μεθοδολογία έχει ορίσει σαν το παρατηρούμενο «επιστημονικά παράδοξο», όπως τούτο ακριβώς συμβαίνει σε κάθε περίπτωση νέας ρύθμισης ή και επιχειρούμενης αλλαγής δομών.
Δεν πρόκειται για παρατήρηση ή νουθεσία ή αυτονόητη πολιτική παρότρυνση αλλά αντίθετα για «δείγμα» υγιούς αντίδρασης με το περιβάλλον των επιχειρούμενων μεταρρυθμίσεων.
Ⅳ. Ένα παράδειγμα: όπως ακριβώς η ανάγκη και η ολοκλήρωση ενός τόσο μεγάλου σύγχρονου τεχνικού έργου, όπως αυτό του Αττικό Μετρό, που οδήγησε ταυτόχρονα και υποχρεωτικά την Αθήνα στη μεγαλύτερη αρχαιολογική ανασκαφή που έγινε ποτέ και στην τεράστια συνεισφορά του νέου τεχνικού αυτού έργου στην επιστήμη της αρχαιολογίας (όσο σε πρώτο άκουσμα και αν φαίνεται "παράδοξο" ή αντιφατικό).
Γιατί η εργασία που επιτελέστηκε, που τόσο θαυμάζουμε στις σταθερές εκθέσεις στους σταθμούς του Μετρό αλλά και στην έκθεση που πρόσφατα έγινε με τίτλο «Μια πόλη κάτω από τη πόλη», έφερε στο φως ευρήματα που η αρχαιολογική σκαπάνη θα ήθελε αιώνες ατελείωτης εργασίας για να καταφέρει να τα αναδείξει.
Β. Έτσι ακριβώς και στις μεταφορές, στα πλαίσια της απελευθέρωσης, θα εμφανίζονται τέτοιες «αντιδράσεις» ή και «παράδοξα».
Ένα παράδειγμα που αφορά τις μεταφορές και ιδιαίτερα την απελευθέρωση στην ακτοπλοΐα (Ν. 2932/ 2001) είναι ότι ενώ καθιερώνεται πλέον ο πλήρης- ο ελεύθερος ανταγωνισμός στις υπηρεσίες αυτές (ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στις θαλάσσιες ενδομεταφορές κ.λπ.), εντούτοις οι ίδιοι οι ανταγωνιζόμενοι οφείλουν και να συνεργαστούν, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 4 § 7 («ο πλοιοκτήτης υποχρεούται να εκτελεί τα δρομολόγια... και συνεργαζόμενος με την αρμόδια λιμενική αρχή και τον οργανισμό διοίκησης του λιμένα να τα ανακοινώνει δημόσια με κάθε πρόσφορο μέσο και να πληροφορεί έγκαιρα το κοινό σχετικά με την εκτέλεση ...»).
Δηλαδή απαιτείται πλέον οι ίδιοι που ανταγωνίζονται ελεύθερα να συνεργαστούν στην συγκεκριμένη περίπτωση και επιβάλλεται να ανακοινώσουν έγκαιρα στο επιβατικό κοινό την ακριβή εκτέλεση των δρομολογίων των πλοίων τους, δηλαδή να προσφέρουν υπηρεσίες, εντασσόμενοι στο ίδιο κοινωνικό - οικονομικό πλαίσιο της νέας αυτής «αγοράς», να ενημερώσουν ορθά τον πελάτη τους, π.χ. για την ακριβή ώρα αναχώρησης του συγκεκριμένου πλοίου και πρέπει για την αναγκαία αυτή και υποχρεωτική πληροφορία του κοινού που ταξιδεύει να «συνεργαστούν» (όσο και αν φαινομενικά το αντιλαμβανόμαστε ως "αντιφατικό" σε πρώτο άκουσμα).
Το σύστημα αυτό των θαλάσσιων ενδομεταφορών στα νέα πλαίσια της "απελευθέρωσης", υπακούει στους κανόνες εξυπηρέτησης του κοινού και άρα, όσο και αν φαίνεται αντιφατική, η συνεργασία των ανταγωνιστικών εταιριών, είναι επιβεβλημένη και αναγκαία όσο ποτέ, γιατί αυτή ακριβώς είναι η «τομή», που δείχνει τη δημιουργική εξέλιξη και ανανέωση του οικονομικού αυτού πλαισίου δράσης, όπως συμβαίνει σε κάθε οικονομικό επίπεδο, όπου συντελείται "απελευθέρωση" στις λειτουργικές δομές και σε καθοριστικές πια δραστηριότητες της οικονομίας (μεταφορές - λιμενικές υπηρεσίες - υποδομές κ.λπ.).
Γ. Όλα τα παραπάνω μου είναι απόλυτα αναγκαία για να υποστηρίξω ότι σε όλη την κοινωνία, σε κάθε περίοδο που γίνονται τομές, αλλαγές, εκσυγχρονισμούς, θα παρατηρήσουμε το επιστημονικά παράδοξο και αυτό για να λυθεί πρέπει σαν "υποσύστημα" να υπηρετεί, να στοχεύει σε ένα νέο κοινό στόχο.
Αυτό λοιπόν που υπηρετεί αυτό το επιστημονικά παράδοξο του νόμου της απελευθέρωσης που επιβάλλει στους ανταγωνιστές συνεργασία, είναι η εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού. Πως θα γίνει αυτή;
Έρχομαι λοιπόν εν τάχει στο πρόγραμμα «ΝΑΥΤΙΛΟΣ».
Αυτό το επιχειρησιακό πρόγραμμα το οποίο έχει ήδη ενταχθεί στα πλαίσια του επιχειρησιακού προγράμματος του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, έχει ενταχθεί και στο επιχειρησιακό της Κοινωνίας της Πληροφορίας και αναμένει τους τελικούς δικαιούχους για να μπορέσουν να το υλοποιήσουν.
Τελικοί δικαιούχοι για να το πω πιο απλά είναι αυτοί που μπορούν να κάνουν το έργο και αυτοί είναι: οι ακτοπλοϊκές εταιρίες και το λιμάνι ή τα λιμάνια. Και τόσο έρχεται να συνδυαστεί και με την ηλεκτρονική κράτηση εισιτηρίων, που ήδη με αρκετή επιτυχία εφαρμόζεται.
Άρα έχουμε αποκτήσει μια καταρχήν σχετικά καλή τεχνογνωσία και έχουμε μία καταπληκτική δυνατότητα και ευχέρεια με το πρόγραμμα «ΝΑΥΤΙΛΟΣ».
Η τελευταία στατιστική μας δείχνει ότι κάθε χρόνο έχουμε 25.000.000 επιβάτες, άρα έχουμε να εξυπηρετήσουμε ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό πολιτών, ενημερώνοντάς τους έγκαιρα, με μία ηλεκτρονική πινακίδα, ακόμα και ίσως με μέσα από το κινητό τους, για τα ακριβή δρομολόγια του πλοίου και ειδικότερα πότε πραγματικά (ακριβώς) φεύγει ή έρχεται το πλοίο.
Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε πάντα αρκετή χρονική διαφορά ανάμεσα στον πραγματικό χρόνο άφιξης - αναχώρησης και στον χρόνο που έχει ανακοινωθεί, που μπορεί να διαφέρει από 2 ώρες έως 15.
Και δεν είναι ανάγκη - δεν πρέπει να κάθεσαι στο λιμάνι και να ταλαιπωρείσαι ή - να χάνεις το μπάνιο σου ή να χάνεις την διαμονή σου, γιατί το πλοίο μπορεί να έρθει αντί για το μεσημέρι, το βράδυ και πρέπει να μπορείς θαυμάσια να ενημερωθείς έγκαιρα, γιατί απλά τώρα υποχρεούται τόσο το λιμάνι όσο και η πλοιοκτήτρια εταιρία να σε ενημερώσει πότε πραγματικά θα φύγει το πλοίο, ώστε και εσύ με τη σειρά σου να οργανώσεις σωστά τις αγορές σου, να εξασφαλίσεις τα εισιτήρια, να οργανώσεις τη διαμονή σου και με λίγα λόγια να εξυπηρετηθείς σωστά.
Το φιλόδοξο λοιπόν αυτό πρόγραμμα, το οποίο ο ίδιος ο Αξ. κ. Πρωθυπουργός το χαρακτήρισε ως "πρόγραμμα αιχμής" για την Εμπορική Ναυτιλία, ειδικά την ακτοπλοΐα και για τον πολίτη, έχει σκοπό να επεκταθεί σε χίλια και πλέον Ελληνικά πρακτορεία και κυρίως εκμεταλλευόμενο την τεχνογνωσία που αποκτήθηκε από το προηγούμενο πρόγραμμα της "Κοινοπραξίας 2000" (ως έκδοση εισιτηρίων) να βοηθήσει με το e- booking και να πουληθούν εισιτήρια στο εξωτερικό, να γίνουν έγκαιρα οι προγραμματισμοί όλων των ταξιδίων, ώστε όλοι πολίτες ακόμα και πέντε μήνες πριν, να έχουν στα χέρια τους τόσο την ηλεκτρονική κράτηση αλλά και στη συνέχεια την ακριβή ενημέρωση για το πότε πραγματικά θα φύγει το πλοίο τους και μάλιστα πια ακριβή ώρα.
Τελειώνοντας θέλω να τονίσω το ιδιαίτερο νομικό ενδιαφέρον για τις νέες αυτές βάσεις δεδομένων, για το ότι πρέπει σταδιακά μέσα από συστήματα υψηλής τεχνολογίας να περάσουμε από την ηλεκτρονική κράτηση και στον ηλεκτρονικό έλεγχο (check in) για την επιβίβαση, γιατί και το σύστημα αυτό θα βοηθήσει, με πλήρη σεβασμό σε όλη την κοινοτική και εθνική νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα, ακόμα και σε θέματα έρευνας και διάσωσης και προστασίας της ανθρώπινης ζωής.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι ακόμα και πρόσφατα σε σοβαρότατο ναυτικό ατύχημα αγνοούσαμε τον ακριβή αριθμό των επιβατών που επέβαιναν σε ένα συγκεκριμένο επιβατικό πλοίο και άρα τα σωστικά συνεργεία αγνοούσαν πόσους πρέπει να συνεχίσουν να αναζητούν.
